مسیر بدون علم را تبعیت نکنید

به گزارش روابط عمومی حوزه‌ علمیه خواهران گلستان، خانم حسینی واعظ در جمع طلاب مدرسه علمیه الزهرا(س) شهرستان گنبدکاووس بیان کرد: عقل، حجّت درونى انسان‏ها است که آنان را در مسیر کمال رهبرى مى‏‌کند و شریعت (دین)، حجت بیرونى براى نجات انسان‏ها از گرداب آلودگى‌‏ها و سوق دادن آنها به سوى کمال و سعادت انسانى است؛ بر این اساس، تعارض حجت ظاهر و باطن با یکدیگر ممکن نیست بلکه هم‌سو و مؤید یکدیگر هستند.

وی با اشاره به آیاتی از قرآن کریم پیرامون جایگاه عقل تشریح کرد: خداوند بیش از سیصد بار انسان‌‌ها را به استفاده و بهره جستن از این نیروی خدادادی دعوت نموده اما ‌حتی در یک آیه بندگان خود را امر به عدم تفکر نکرده است، البته با توجه به محدودیت دامنه دانش انسانی، در بسیاری از موارد باید به احکام وحیانی و شرعی رجوع کرد.

مدیر حوزه علمیه خواهران گلستان با بیان اینکه احکام پیامبران و شارع بر خلاف عقل نیست، خاطرنشان کرد: یکی از اهداف ارسال پیامبران یادآوری مرتکزات و گنجینه‌های عقول مردم است؛ در حقیقت، میان روش پیامبران در دعوت مردم به حق و حقیقت و بین آنچه انسان از طریق استدلال درست و منطقى به دست مى‌‏آورد، تفاوتى نیست و تنها فرق اینکه پیامبران از مبدأ غیبى استمداد مى‌‏جستند و از زلال چشمه‏ وحى مى‌‏نوشیدند.

خانم حسینی واعظ افزود: دین و عقلانیت یا شریعت و حکمت که هدف واضع و روش آنها یکى است، با هم هیچ‌گونه اختلافی ندارند، دین حقیقى مردم را فرا مى‌‌‏خواند تا از روى دلیل عقلى به عالم ماوراى طبیعت یقین پیدا کند؛ در واقع، عقل و نقل، در طول هم جاى دارند.

وی به کارکردهای حوزه عقل اشاره کرد و ادامه داد: در روایتی وارد است که «فَبِالْعَقْلِ عَرَفَ اَلْعِبَادُ خَالِقَهُمْ وَ أَنَّهُمْ مَخْلُوقُونَ وَ أَنَّهُ اَلْمُدَبِّرُ لَهُمْ وَ أَنَّهُمُ اَلْمُدَبَّرُونَ…؛» بندگان خدا با عقل، خدای خود را شناختند و به‌واسطه آن کار پسندیده و زیبا را از ناپسند و زشت تشخیص دادند، در این روایت به صراحت تأکید شده است که عقل توانایی شناسایی افعال پسندیده از ناپسند را دارد؛ لذا، از نظر اسلام، عقل یکی از منابع دین و حجت باطنی است.

استاد حوزه، عقل را یکی از دو رسول پروردگار معرفی کرد و با بیان اینکه دین بدون عقل، معنایی ندارد در تبیین رابطه عقل و دین گفت: رابطه عقل و دین یکی از مسائل مهم در حوزه دین‌پژوهی بوده و در همه ادیان مطرح  است و دیدگاه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد که دیدگاه ایمان‌گرایی و عقل‌گرایی نمونه‌هایی از آنهاست.

خانم حسینی واعظ در تشریح دیدگاه ایمان‌گرایی بیان کرد: براساس این دیدگاه، ساحت دین قلمرویی است که فعالیت عقلانی در آن کارآمد نیست؛ پیروان این دیدگاه معتقدند افراد دین‌دار نباید براساس عقل، باورهای دینی را بپذیرند بلکه باید به آن ایمان آورد تا اینکه بوسیله لطف خداوند باورهای دینی را بفهمند.

وی ادامه داد: در دیدگاه عقل‌گرایی، اعتقادات و باورهای دینی قابل ارزیابی با معیارهای عقلانی است و به‌نوعی سازگاری و هماهنگی بین دین و عقلو آموزه‌های وحیانی اعتقاد دارد که نظر اسلام نیز هست.

مدیر حوزه علمیه خواهران گلستان خاطرنشان کرد: در قرآن کریم بر موضوع تعقل و تفکر تاکید شده است تا از راهی که به آن علم وجود ندارد، تبعیت نشود؛ همانطور که خداوند در آیه 36 سوره اسراء می فرماید: «وَلَا تَقْفُ مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ»، از طرف دیگر خداوند در قرآن بدترین جنبندگان را کران و لالانی می‌داند که نمی‌اندیشند.

خانم حسینی واعظ به جایگاه عقل در روایات نیز اشاره کرد و در پایان سخنان خود سیره علامه طباطبایی در جایگاه عقل را تشریح کرد.